هرآنچه باید در مورد سیستم خنک کننده خودرو(رادیاتور) دانست!
چون در موتور عمل احتراق صورت می‌گیرد بنابراین در قطعات داخل موتور اتومبیل حرارت تولید می‌شود و اگر این حرارت به وسیله دستگاه خنک‌کننده گرفته نشود، باعث خسارات زیادی می‌گردد و از طرفی کمبود حرارت نیز باعث خرابی موتور خواهد شد، پس موتور باید همیشه دارای حرارت متعادل باشد. بهترین حرارت برای موتور 8/73 الی 82 درجه سانتی گراد (65 الی182 درجه فارنهایت) است.
مشکلات افزایش بیش از حد دمای موتور:
- جوش آوردن آب رادیاتور و بیرون ریختن آن و کم شدن آب موتور
- تغییرشکل قطعات موتور و نهایتاً تاب برداشتن و متوقف شدن قطعات متحرک در هنگام کار موتور (اصطلاح گیرپاژکردن را دراین حالت به کار می‌برند)
- ذوب شدن قطعات حساس موتور مانند شمع، سوپاپ‌ها و ...
- ایجاد خودسوزی درون موتور (قبل از تشکیل جرقه، سوخت و هوا محترق شود. این مسئله به دلیل ایجاد نقاط سرخ درون فضای احتراق می‌باشد)
- کاهش قدرت و کشش موتور
- سوختن و تغییر شکل و خاصیت روغن موتور
مشکلات کاهش بیش از حد دمای موتور:
- افزایش اصطکاک قطعات به دلیل بالا بودن ویسکوزیته روغن در دمای کم
- نرسیدن روغن به قطعات متحرک انتهای مسیر روغن کاری
- تقطیر شدن گاز بنزین درون مجاری مربوطه
- کاهش قدرت و کشش موتور
انواع دستگاه‌های خنک کننده:
- دستگاه خنک‌کننده مستقیم، که کلیه دستگاه با هوا خنک می‌شود.
- دستگاه خنک‌کننده غیر مستقیم، که کلیه دستگاه با آب خنک می‌شود و دارای رادیاتور می‌باشند.
اجزای دستگاه خنک‌کننده:
- شیلنگ تحتانی
- پمپ آب (واترپمپ)
- تسمه
- بدنه سیلندر
- رادیاتور
- سرسیلندر
- ترموستات
- شیلنگ فوقانی
- پروانه
رادیاتور:
مخزنی از جنس مس می‌باشد که با توجه به کانال‌های تعبیه شده در آن، وظیفه انتقال حرارت موجود در آب را به عهده دارد بنابراین بایستی همواره کنترل نمود که سطح آب در مخزن رادیاتور بیش از دو سانتیمتر پائین‌تر از دهانه مخزن نباشد.
پروانه:
وسیله‌ای است که از موتور به وسیله تسمه و در بعضی خودروها توسط الکتروموتور انرژی لازم را دریافت می‌نماید و کار آن، مکش هوا از شبکه‌های رادیاتور و خنک نمودن آب رادیاتور می‌باشد.
پمپ آب (واترپمپ):
وسیله‌ای است که به منظور گردش سریع و راحت آب موجود در رادیاتور و در اطراف موتور بکار رفته و حرکت آن از طریق موتور و تسمه پروانه تامین می‌گردد، بدین صورت که چون همیشه در قسمت پائین رادیاتور آب خنک و در بالای آن آب گرم (برگشت داده شده از موتور) وجود دارد، لذا برای رساندن آب جهت خنک کردن قطعات موتور از شیلنگ پائین رادیاتور، آب بوسیله مکش حاصل از واترپمپ وارد کانال‌های بدنه سیلندرهای موتور شده و پس از گردش در اطراف سیلندرها و خنک کردن آنها، در حالیکه خود آب مقداری گرم شده از طریق کانال‌های سیلندر به گرم‌ترین نقطه موتور که سرسیلندر ها می‌باشد هدایت و پس از عبور از اطراف سوپاپ‌ها و شمع‌ها و خنک نمودن آنها از طریق ترموستات و لوله‌های بالا جهت خنک شدن مجدد وارد رادیاتور می‌گردد.
ترموستات:
سوپاپی است که درمسیر راه آب برگشتی از موتور به رادیاتور قرار دارد و کار آن ثابت نگهداشتن دمای آب موتور می‌باشد.
با توجه به اینکه بیشترین سائیدگی قطعات موتور زمانی است که موتور در حال سرد کار می‌کند، در نتیجه برای جلوگیری از این نوع سائیدگی در موتور روش‌های مختلفی وجود دارد از جمله نصب ترموستات، استفاده از مواد خنک کننده و پروانه اتوماتیک را میتوان نام برد.
منبع انبساط:
منبع انبساط ظرفی است با گنجایش حدود 2 لیتر از جنس پلاستیک که در کنار رادیاتور نصب می‌شود. هنگام جوش آوردن و گرم شدن بیش از حد موتور، آب اضافی رادیاتور با باز شدن سوپاپ فشار در رادیاتور از طریق شیلنگ سرریز وارد منبع انبساط می‌شود و از هدر رفتن آب جلوگیری می‌شود.
تذکر: اتومبیل‌هایی که منبع انبساط دارند برای اضافه کردن آب نیاز به باز کردن در رادیاتور ندارند بلکه آب را داخل منبع انبساط میریزند این کار به کمتر زنگ زدن رادیاتور کمک می‌کند.
تسمه:
واسطه حرکتی می‌باشد که حرکت را از فولی میل لنگ گرفته و به فولی واترپمپ و فولی دینام انتقال داده و باعث به گردش دراوردن واترپمپ و دینام می‌گردد.
تنظیم کشش تسمه پروانه:
اگر انگشت دستمان را روی تسمه گذاشته ویک کیلو گرم نیرو وارد کنیم به اندازه 8 تا 10 میلیمتر بایستی تسمه کشش داشته باشد.
بهترین آب رادیاتور:
برای خنک‌کاری موتور اتومبیل‌ها در ابتدا از مخلوط الکل و آب استفاده می‌شد ولی با در نظر گرفتن این مطلب که این مخلوط از یخ زدگی موتور و ترکیدگی آن تا دمای منفی ۱۵ درجه سانتیگراد مناسب می‌باشد و از طرفی ناخالصی و املاح موجود در آب باعث ایجاد خوردگی در مسیرهای گردش آب می‌شد، پژوهشگران با تلاش فراوان به محلول‌هایی دست یافتند که ما امروزه آنها را به عنوان ضد یخو ضد جوش می‌شناسیم.
آب رادیاتور باید حتماً از آب بدون املاح یا همان آب مقطر باشد و برای آنکه موتور خودرو در زمستان‌ها یخ نزند و نترکد! و در تابستان‌ها داغ نکند و جوش نیاورد! حتماً باید از ضد یخ استفاده کرد و فرقی هم نمی‌کند این خودرو در کوهرنگ و شهرکرد با 30 درجه سرمای زیر صفر کار می‌کند و یا در ماهشهر 50 درجه بالای صفر است و باید ضد یخ داشته باشد؛ فقط درصد ترکیب آن فرق می‌کند، یعنی هرچه سرما بیشتر باشد مقدار ضد یخ بیشتر است. ضمن اینکه استفاده از ضد یخ بخاطر داشتن خاصیت ضد زنگی که دارد به طولانی شدن عمر خودرو کمک می‌کند.
سازندگان ضد یخ‌ها درصد مخلوط شوندگی آنها با آب مقطر را روی محصولات خود درج نموده‌اند ولی به نظر ما بهترین ترکیب، ترکیب ۵۰/۵۰ می‌باشد یعنی اگر حجم کلی مایع خنک کننده یعنی ضد یخ و ضد جوش در ماشین شما ۶ لیتر می‌باشد سه لیتر ضد یخ و سه لیتر آب مقطر بهترین توصیه می‌باشد. اگر به هر دلیل امکان دسترسی به ضد یخ برای شما فراهم نبود می‌توانید از الکل به صورت موقتی همراه با آب استفاده نمایید.
موارد لازم برای بررسی سیستم خنک‌کننده:
- غلظت ضد یخ - ضد جوش را کنترل کنید که از حداقل ضروری (متناسب با تغییرات دمای هوا) کمتر نباشد.
- اندازه و شرایط ضدیخ را بررسی نمائید. در صورت کثیف بودن یا داشتن مواد ناشی از زنگ زدن فلزات آن را عوض کنید.
- دستگاه را برای اطمینان از عدم وجود نشتی ، تحت فشار (ترجیحاً وقتی ضد یخ سرد است) آزمایش کنید.
- درپوش و لوله متصل به در پوش رادیاتور را بازرسی کنید.
- لوله‌ها را بازبینی نمائید و محل اتصال لوله‌ها را محکم کنید.
- تسمه پروانه‌ها را از لحاظ سالم بودن و کشش صحیح کنترل کنید.
- در صورتی که دمای آب رادیاتور بیش از حد گرم یا سرد می‌شود، ترموستات را کنترل کنید.
- در تمام فصول سال محلول ضد یخ در رادیاتور باشد.
- آب رادیاتور هر دو سال یکبار تعویض گردد و زمان تعویض، ابتدای سرمای هر سال می‌باشد.
علل جوش آمدن آب رادیاتور (داغ شدن موتور):
- پاره شدن تسمه پروانه یا شل بودن آن.
- کمی آب رادیاتور.
- کثیف بودن رادیاتور و گرفتگی شیارهای آن.
- کار نکردن واتر پمپ (پمپ آب)
- خراب بودن ترموستات.
- نامیزانی دلکو.
- نامیزانی باد لاستیک.
- تازه تعمیر بودن موتور یا نو بودن موتور.
- بار زیاد.
- استفاده زیاد از دنده‌های سنگین.
- سربالائی زیاد.
- نامیزانی سوپاپ‌ها.
- عدم تنظیم فاصله پلاتین.
- شکستن پره‌های پروانه.
- کثیف بودن فیلتر هواکش کاربراتور.
- خرابی درب رادیاتور.
- سوراخ بودن رادیاتور.
- سفت بودن یا کارنکردن سوپاپ‌ها.
- سفت بودن چرخ‌ها.
- خرابی آب پخش کن واترپمپ.
- وزش باد مخالف.
- گرفتگی اگزوز دود که عمل تخلیه براحتی صورت نمی‌گیرد.
- گرفتن لوله خروج بخار آب در رادیاتور
- گیر کردن ترمز یکی از سیلندرهای چرخ
- کثیفی بدنه موتور و ممانعت از تبادل حرارتی خوب
