تاریخچه ی پیکان، یار قدیمی ایرانیان (قسمت آخر)
سرانجام پس از شانزده قسمت که جمعهٔ هر هفته با مطلب تاریخچهٔ پیکان در خدمت شما عزیزان بودیم، به قسمت پایانی این سری مطالب رسیدیم. مطلبی که از مرور مدل‌های مختلف پیکان یا در اصل روتس آرو در گروه روتس انگلستان آغاز شد و سپس با بیان زندگینامهٔ احمد خیامی، مؤسس کارخانهٔ ایران‌ناسیونال ادامه یافت و نهایتاً به موضع اصلی مطلب یعنی تاریخچهٔ پیکان در ایران رسید. حال در این قسمت، تحولات دوران پایانی پیکان را بررسی می‌کنیم تا پس از هفده قسمت، پروندهٔ مطلب تاریخچهٔ پیکان بسته شود.
در قسمت قبلی به پیکان جدید پرداختیم که در اصل فیس‌لیفتی کلی از همان پیکان قدیمی بود و قرار بود دوباره برای رقابت با پراید در سال 1387 تولید شود؛ اما تولید پیکان جدید که حتی تصاویری هم از آن منتشر شده بود به دلیل مخالفت وزیر صنعت وقت، هرگز انجام نگرفت؛ اما بااین‌حال حتی چند وقت پیش دوباره شایعاتی مبنی بر عرضهٔ پیکان جدید در فضای مجازی پخش شد و همراه با این خبر همان تصاویری که قبلاً از این خودرو منتشر شده بود در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست می‌شد. این شایعات تا جایی پیش رفت که حتی گفته شد ایران‌خودرو در حال پیش‌فروش پیکان جدید است و قیمت تیپ پایهٔ آن با پیشرانهٔ 1.7 لیتری پژو روآ سال هم 14,700,000 تومان اعلام شده بود! همچنین گفته می‌شد که این خودرو از تجهیزات پنجره‌های برقی، فرمان هیدرولیک، دو ایربگ، ترمز ABS و تهویه مطبوع برخوردار است! اما چندی بعد مشخص شد که تمامی این موارد شایعاتی بی‌اساس بوده و هیچ خبری از تولید پیکان جدید نیست.
در سوی دیگر اما وانت پیکان یا همان باردو که همچنان به تولید می‌رسید، همواره از سوی سازمان استاندارد و حفاظت از محیط‌زیست به توقف تولید تهدید می‌شد و حتی بارها شماره گزاری آن توسط پلیس راهور متوقف شد؛ اما هر بار ایران‌خودرو با ایجاد تغییرات یا رایزنی‌هایی، پلیس را برای ادامهٔ شماره گزاری باردو قانع می‌کرد. ولی در اسفند سال 1391 پلیس بازهم به دلیل عدم ایمنی پیکان وانت و عدم تطابق آن با استانداردهای 55 گانه، شماره‌گذاری آن‌را متوقف کرد. به همین دلیل این بار ایران‌خودرو تغییرات و اصلاحات بیشتری را در داخل و خارج پیکان وانت انجام داد تا شماره‌گذاری آن مجدداً ادامه یابد. در این اصلاحات سپرها و آینه‌های جانبی تغییر کردند، چراغ‌های جلو به نوع کریستالی تغییر یافتند، پروژکتورهایی به سپر عقب اضافه شدند، کمربندهای ایمنی از نوع سه‌نقطه‌ای شدند، ترمزدستی به کنسول وسط انتقال یافت و درها مقاوم‌سازی شدند. علاوه بر این، وانت باردو به ترمز ABS و راهنماهای جانبی هم مجهز شد.
بدین ترتیب تولید پیکان وانت جدید در سال 1391 آغاز و شماره‌گذاری آن ادامه یافت؛ اما مجدداً در سال 1393 ادامهٔ تولید پیکان وانت به دلیل عدم تطابق موتور 1600 سی‌سی آن با استاندارد آلایندگی یورو 4 با مشکل مواجه شد؛ بنابراین ایران‌خودرو در سال آخر تولید پیکان وانت، از موتور ارتقاء یافتهٔ 1700 سی‌سی روآی سال برای آن استفاده کرد که استاندارد آلایندگی آن با ایجاد تغییراتی به یورو 4 ارتقاء یافته و قدرت بیشتری معادل 88 اسب بخار داشت. البته پیش‌ازاین در سال‌های قبل در همان موتور 1600 سی‌سی هم اصلاحاتی انجام گرفته و قدرتش به 80 اسب بخار رسیده بود؛ بنابراین در سال 1393 پیکان وانت یا باردو با ظاهری جدید و موتور قدرتمندتر 1.7 لیتری به بازار عرضه شد.
از طرف دیگر، گروه بهمن هم که همچنان در حال تولید وانت مزدا 2000 قدیمی بود، به دلیل تحریم‌ها، در تأمین قطعات پیشرانهٔ 2 لیتری این خودرو با مشکل مواجه شده بود که موجب کاهش تولید آن شد. این امر منجر به افزایش قیمت شدید وانت مزدا 2000 گردید تا جایی که قیمت کارخانه‌ای نسخه‌های تک کابین و دو کابین آن به ترتیب به 35 میلیون و 39 میلیون و قیمت بازار به 39 میلیون و 41 میلیون تومان رسید. همچنین موتور وانت مزدا با استاندارد آلایندگی یورو 4 که از سال 1393 الزامی شده بود، تطابق نداشت و به دلیل تیراژ تولید پایین و عدم صرفهٔ اقتصادی، امکان ایجاد تغییرات در این موتور برای دستیابی به استاندارد یورو 4 نیز میسر نبود. به همین دلیل گروه بهمن تصمیم گرفت از پیشرانهٔ 1700 سی‌سی OHV II ایران‌خودرو یا همان موتور پژو روآی سال در وانت مزدا استفاده کند.
بدین ترتیب پس از انجام تغییراتی در وانت مزدا، موتور جدید 1.7 لیتری که در اصل همان موتور پیکان بود و پیشینهٔ آن به دههٔ 50 شمسی و هیلمن اونجر بازمی‌گشت، روی این وانت نصب شد. سرانجام در اواخر سال 1393 وانت مزدای جدید با نام وانت کارا به بازار عرضه شد درحالی‌که قیمت آن تا حد زیادی نسبت به وانت مزدا 2000 کاهش یافته بود به‌گونه‌ای که نسخهٔ تک کابین آن 25 میلیون و نمونهٔ دو کابین 28 میلیون تومان قیمت داشت که تقریباً حدود نصف قیمت وانت مزدا بود.
اما ایران‌خودرو هم به فکر ساخت جایگزینی برای وانت پیکان بود چراکه این خودرو بیش از آن اندازه‌ای قدیمی شده بود که بتوان همچنان با ایجاد تغییراتی جزئی به تولید آن ادامه داد. البته تلاش‌ها برای ساخت وانتی جدید از سال‌ها قبل توسط ایران‌خودرو با ساخت وانت‌هایی همچون وانت سمند و وانت روآ صورت گرفته بود که البته هیچ‌کدام به نتیجه نرسیده بودند؛ بنابراین ایران‌خودرو مجدداً پروژهٔ ساخت وانت جدیدی را آغاز کرد. این وانت در اصل بر اساس پژو روآ و سیستم انتقال قدرت دیفرانسیل عقب آن شکل گرفته بود که این مورد برای یک وانت نکتهٔ مثبتی بشمار می‌رفت. این وانت جدید که آریسان نام گرفت، پخش جلویی خود را هم از پژو پارس قرض گرفته بود که البته تغییراتی در چراغ‌ها، جلوپنجره و سپر آن جهت تمایز با پارس ایجاد شده بود. آریسان از ابتدا به‌عنوان وانتی دوگانه‌سوز در نظر گرفته شده بود و به همین دلیل طراحی آن به‌گونه‌ای انجام شده بود که کپسول‌های گاز در زیر قسمت بار نصب شده و فضای بار را اشغال نمی‌کردند. برای داشبورد آن‌هم از همان داشبورد جدید پژو 405 استفاده شد اما رو دری‌ها همان نمونه‌های قدیمی متعلق به روآ بودند.
بدین ترتیب درنهایت تولید وانت پیکان در تاریخ 19 اسفند 1393 متوقف شد تا آخرین بازماندهٔ نسل پیکان نیز پس از 45 سال با خط تولید وداع کرده و پروندهٔ پیکان برای همیشه بسته شود. البته موتور پیکان همچنان در وانت‌های آریسان و کارا در حال تولید است و می‌توان گفت قلب پیکان کماکان در سینهٔ دو خودروی دیگر در حال تپیدن است! موتوری که در اصل متعلق به هیلمن اونجر و سال 1970 میلادی است. بااین‌حال خط تولید وانت آریسان جایگزین خط تولید وانت پیکان شد و در سال 1394 به بازار آمد. آریسان هرچند خودرویی مدرن‌تر از پیکان است اما قیمت بیشتری معادل 25 میلیون تومان دارد یعنی حدود 10 میلیون تومان بیشتر از وانت پیکان؛ بنابراین ایران‌خودرو عنوان ارزان‌ترین وانت بازار را هم به سایپا و وانت پراید 151 واگذار کرد تا شاید پراید بر این بخش بازار هم سلطه پیدا کرده و داستان پیکان سواری و توقف تولیدش دوباره در بخش وانت‌ها تکرار شود.
بدین ترتیب به پایان سری مطالب تاریخچهٔ پیکان رسیدیم و تمامی اعضای خانوادهٔ این خودرو از پیکان سواری گرفته تا پژو روآ و وانت باردو به موزه رفتند. پیکان با تمام خوبی‌ها و بدی‌هایش برای همیشه از خط تولید کنار گذاشته شد تا پرونده‌ای عظیم در تاریخ صنعت خودروسازی ایران بسته شود. خداحافظ پیکان.
منابع
سایت Wikipedia
سایت Tuningtalk
سایت Paykanhunter
هفته‌نامهٔ دنیای خودرو
مجله ماشین
