ایجاد شبکه فروش گسترده قطعه‌سازان راه‌حل مبارزه با قطعات تقلبی و بی‌کیفیت با اجناس تقلبی است. کالای بی‌کیفیت روی خودروی من نصب کردند. قطعات فلان نمایندگی و فلان فروشگاه بی‌کیفیت است. همه این جملات و بسیاری جملات دیگر از این قبیل را حتما بارها شنیده‌‌اید و احتمالا قطعه‌ تقلبی و بی‌کیفیت هم خریداری کرده‌اید.

این مساله سا‌ل‌هاست وجود دارد و در این مدت باز هم شاهد وجود قطعات بی‌کیفیت و تقلبی در بازار کشور بوده‌ایم. بازاری که با هجوم قطعات نامرغوب و به‌صورت قاچاق رو‌به‌روست. سالانه رقم بسیار بالایی قطعات وارد کشور می‌شود که بیش از نیمی از آن قاچاق است، سودجویانی که برایشان جان و مال مردم اهمیتی ندارد.

این درحالی است که شناسایی جنس تقلبی از اصل برای مردم تقریبا محال است و هیچ راهی برای تشخیص آن وجود ندارد. به‌گفته کارشناسان برای مشخص شدن جنس اصل از فرع نیاز به آزمایش و تجهیزات آزمایشگاهی است که این موضوع از سختی کار خبر می‌دهد.

دو خودروساز بزرگ کشور در این سال‌ها با ساخت اپلیکیشن و تبلیغات در این خصوص سعی در معرفی و فروش قطعات اصلی به مشتریان دارند.

اما نقش قطعه‌سازان و انجمن‌های قطعه‌سازی و هم‌چنین انجمن تخصصی صنایع همگن قطعه‌سازی خودرو کشور چیست؟ اصولا این انجمن چگونه می‌تواند در معرفی قطعات اصلی و شناسایی قطعات تقلبی کمک کند؟ با توجه به عرضه گسترده محصولات تقلبی در کشور و حتی وجود این قطعات در شبکه خدمات پس ازفروش خودروسازان و گاهی در خطوط تولید آنها، انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی چگونه می‌تواند نقش فعال‌تری در این‌باره ایفا کند؟
در همین زمینه احمدرضا رعنایی، نایب‌رئیس انجمن تخصصی صنایع همگن قطعه‌سازی خودرو در گفت‌و‌گو با روزنامه «دنیای خودرو» با اشاره به فعالیت‌های این انجمن برای معرفی و شناسایی قطعات اصلی می‌گوید: «جلساتی در همین زمینه در هفته‌های گذشته با مسئولان وزارت صنعت و سایر ارگان‌های مرتبط شروع شده است. در این جلسات تصمیم بر این شد تا یک‌شناسه برای قطعات وارداتی و همچنین کالاهای تولید داخل تعریف شود.»
رعنایی در پاسخ به این پرسش که چه محتوایی در این شناسه‌ها گنجانده خواهد شد، گفت:« در محتوای این شناسه کیفیت قطعات وارداتی، تولید داخلی، گرید و همچنین نیازهای استانداری که باید یک کالا داشته باشد، در آن ذکر شده است.»

وی با اشاره به دستاوردهایی که این طرح برای کمتر شدن هرچه بیشتر قطعات بی‌کیفیت و تقلبی خواهد داشت، می‌گوید: «با این شناسه ماموران نظارتی به‌راحتی می‌توانند در هر نقطه از کشور از مصرف‌کننده تا توزیع کننده و حتی محصول در حال حمل از کیفیت و اصل بودن آن مطلع شوند.

یعنی حتی مصرف‌کننده نیز می‌تواند به‌راحتی از اصالت آن قطعات مطلع شود. البته این مساله و ایجاد و همگانی کردن این شناسه زمان‌بر است و کار و تلاش زیادی می‌طلبد.

در تلاش هستیم این شناسه به‌گونه‌ای طراحی شود که قابل هک کردن و تقلب نباشد.» انجمن همگن صنایع قطعه‌ساز به‌عنوان یک انجمن غیرانتفاعی وظایف بسیاری را بر عهده دارد. اما به عقیده بسیاری از اعضای این انجمن، نداشتن وظایف اجرایی باعث شده است انجمن قطعه‌سازی از ورود به برخی کار‌ها منع شود.
رعنایی همچنین درخصوص اینکه چرا این انجمن در بحث قطعات بی‌کیفیت و تقلبی کم‌کار است، می‌گوید: «انجمن همگن صنایع قطعه‌ساز یک NGO غیرانتفاعی است و طبق اساسنامه از ورود به معاملات و فعالیت‌های تجاری منع شده است.

اما کمک به تولیدکنندگان در ارتقای کیفیت محصولات و همچنین پیدا کردن بازارهای داخلی و خارجی و معرفی محصولات آنها جزو اساسنامه انجمن همگن صنایع قطعه‌سازی است، مشروط‌بر این که متولی این امر که وزارت صنعت است، بتواند قوانین غیر‌حاکمیتی را به انجمن‌ها تفویض اختیار کند. یعنی اینکه انجمن‌ها این اختیار را داشته باشند تا از کارخانه‌ها بازدید و محصولات را برای ارائه به سطح جامعه کیفیت‌سنجی کنند.»

مهدی مطلب‌زاده از فعالان صنعت قطعه‌سازی کشور نیز با بیان اینکه برای جلوگیری از ورود قطعات تقلبی و شناسایی این قطعات انجمن همگن قطعه‌سازی تا به حال طرح‌های بسیاری را ارائه کرده است، به روزنامه «دنیای خودرو» می‌گوید: «طرح‌های بسیاری را در اختیار وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان‌های صنایع استان‌ها و همچنین خودروسازان قرارداده‌ایم که چگونه می‌توانیم جلوی ورود قطعات تقلبی را بگیریم.

متاسفانه‌ انجمن‌ها قدرت اجرایی ندارند و نمی‌توانند رسما برای جلوگیری از ورود این قطعات کاری انجام دهند. این طرح‌ها شامل تمام مواردی است که از ورود قاچاق جلوگیری می‌کند و همچنین طرح‌های کیفی و همگن‌سازی کیفیت قطعات است. »
فروش و توزیع قطعات تقلبی در سال‌های اخیر باعث شده است حتی نمایندگی‌های خودروسازان هم از این قطعات در امان نباشند. این مورد برای فروشندگان متفرقه لوازم یدکی هم به وفور وجود دارد.

یکی از راه‌‌حل‌هایی که می‌تواند در این زمینه گره‌گشا باشد، ایجاد شبکه فروش گسترده و همگانی قطعه‌سازان است. هرچند برخی قطعه‌سازان شبکه فروش مجزا برای خود دارند اما این کار به‌تنهایی برای مبارزه با قطعات بی‌کیفیت و تقلبی موجود در بازار کافی نیست. با توجه به افزایش رو‌زبه‌روز تعداد خودروها در کشور و همچنین تنوع در محصولات، نیاز به ساماندهی هرچه سریع‌تر بازار لوازم یدکی حس می‌شود.

نایب‌رئیس انجمن همگن صنایع قطعه‌ساز در پاسخ به این پرسش که چرا قطعه‌سازان شبکه فروش مجزا ندارند، می‌گوید: «بسیاری از قطعه‌سازان شبکه فروش مجزا دارند و در نمایندگی‌های خود در سراسر کشور قطعات باکیفیت را ارائه می‌‌دهند. اما شبکه فروش گسترده قطعات به‌صورت همگانی و با همکاری همه قطعه‌سازان در حال حاضر وجود ندارد. البته این فکر و پیشنهاد خوبی است و می‌تواند عملی شود.»

در همین زمینه مطلب‌زاده با عنوان این مطلب که قطعه‌سازان انسجام کافی برای ایجاد شبکه فروش همگانی ندارند، اظهار می‌کند: « این انسجام متاسفانه در قطعه‌سازان وجود ندارد که شبکه فروش مجزا و سراسری در تمام کشور ایجاد کنند. بلکه بازار و همچنین خودروسازان هستند که شبکه فروش مجزا دارند. شبکه‌ خدمات پس از فروش ایران‌خودرو و سایپا نباید اجازه دهند قطعات تقلبی و همچنین قطعات بی‌کیفیت چینی وارد بازار شود.»

وی با بیان اینکه نه افراد عادی و نه کسی که لوازم یدکی را می‌فروشد، قدرت تشخیص جنس اصل از فرع را ندارد، می‌افزاید: «بنابراین این توزیع‌کنندگان و تامین‌کنندگان هستند که باید جنس اصلی را در اختیار شبکه فروش قرار دهند و حامی آنها باشند.»

مطلب‌زاده در ادامه با تاکید بر این نکته که برای ایجاد یک شبکه فروش گسترده انسجام و تفاهم بین قطعه‌سازان وجود ندارد، ادامه می‌دهد: «باید یک نفر این کار را شروع کند تا در آینده شاهد ایجاد یک شبکه فروش قدرتمند باشیم. تصور من این است که اگر انجمن‌های تخصصی همگن شکل بگیرد و همه قطعه‌سازان در آن عضویت داشته باشند، به‌راحتی می‌توان این شبکه فروش قطعات اصل را در سراسر کشور گسترش داد.

البته این امر مشروط بر این است که به این انجمن‌ها قدرت اجرایی داده شود. به این صورت که برخی کارهای غیرحاکمیتی وزارت صنعت، معدن و تجارت استان‌ها باید به انجمن‌های تخصصی منتقل شود. با انتقال این وظایف به انجمن‌ها قطعا می‌توان چنین طرح‌هایی را پیاده‌سازی کرد.»

وی درخصوص تاثیر ایجاد این شبکه فروش بر فروش اجناس اصلی می‌گوید: «در مورد فروش هم می‌توان نوعی بیمه برای این قطعات در نظر گرفت. به این صورت که مثلا اگر قطعه‌ای را با این مارک خریداری کنید، مطمئن خواهید بود کسی از آن حمایت می‌کند وگارانتی خواهد داشت. با این کار می‌توان مطمئن بود که قطعات اصلی به دست مردم خواهد رسید.»