مجله همشهری سرنخ: «زندگی بدون سر»، مطمئن هستم باور اینکه موجودی بتواند اینطوری زندگی کند، یعنی اینکه در حالی که سرش کنده شده، بتواند تا چندین روز به حیاتش ادامه دهد برایتان غیرممکن است، اما در دنیا شگفت انگیز خلقت، چنین مواردی اگرچه نادر هستند اما واقعیت دارند. اما این مورد، تنها موردش گفت انگیز و باورنکردنی درباره موجوداتی که مقاومت بسیار بالایی در برابر شرایط سخت و دشوار و «مرگ» دارند نیست، چنین مواردی در دنیای خلقت بسیار زیادند.

موش های کانگورویی (رکورد زندگی بدون آب)

وقتی صحبت از حیواناتی می شود که در خشکسالی و با استفاده از کمترین منبع آب می توانند زنده بمانند، قبل از هر موجود دیگری «شتر» به خاطرمان می آید، این حیوان کوهاندار می تواند 15 روز در صحرا بدون نوشیدن آب زنده بماند. اما شتر مقاومترین جانور در برابر بی آبی نیست.

موش های کانگورویی غول آسا موجوداتی هستند که تمام عمر بدون اینکه حتی یک قطره آب بنوشند می توانند به زندگی شان ادامه دهند. این موش ها از خانواده سمورها هستند و سه تا پنج سال عمر می کنند، آنها رطوبت مورد نیاز خود را از منبع غذایی شان دریافت می کنند. این جانوران به هیچ عنوان عرق نمی کنند و برای همین به میزان بسیار کمی آب بدن خود را از دست می دهند، این موشها در «دره مرگ» و «شرق کالیفرنیا» زندگی می کنند و از گونه های در معرض خطر هستند.

کوسه های همیشه خواب (رکورددار زندگی در دمای پایین)

«کوسه های گرینلند» در گروه بزرگترین کوسه های جهان قرار دارند که هنوز هم دانشمندان مشغول مطالعه بر روی آنها هستند. این موجودات مثل یک شناگر مبتدی، به صورتی بسیار آرام حرکت می کنند، این نوع از کوسه ها به ندرت دیده می شوند و تنها در عمق 1200 متری اقیانوس ها زندگی می کنند.

کوسه های گرینلند خونسردترین کوسه های جهان به شمار می روند و ترجیح می دهند در دمای آب 1 تا 12 درجه سانتیگراد زندگی کنند. از آنجا که آنها در چنین دمای بسیار پایینی زندگی می کنند حرکت آرامی دارند تا انرژی کمتری مصرف کنند و برای همین، نام «کوسه های همیشه خواب» را به آنها داده اند. این نوع از کوسه ها برای تغذیه شان، هر موجود زنده ای که به طرفشان بیاید را شکار می کنند. در افسانه های محلی آورده اند که کوسه های گرینلند تا 200 سال زندگی می کنند.

میکروب های قعر اقیانوس (رکورددار زندگی در فشار بالا)

«درازگودال ماریانا» عمیق ترین نقطه اقیانوس ها در جهان است، این گودال 11 کیلومتر عمق دارد و فشار داخل آن 1100 برابر بیشتر از سطح دریاست.

با آنکه با چشم غیرمسلح هیچ موجودی در آنجا دیده نمی شد اما وقتی نمونه هایی از این مجیط جمع آوری شد، دانشمندان شگفت زده شدند، نتیجه تحقیقات این دانشمندان نشان داد که درازگودال ماریانا محل زندگی میکروب های فراوانی است.

نکته ای که دانشمندان را شگفت زده کرده این بود که برخلاف عمق زیاد و فشار بالای محیط، این موجودات به راحتی در این محل زندگی می کنند.

سوسک های حمام (رکورد زندگی بدون سر)

سوسک ها رکورددار مقاومت در شرایط بسیار سخت هستند. این موجودات عجیب می توانند تا هفته ها بدون آب و غذا زنده بمانند و عجیب تر اینکه اگر سر سوسک ها از بدنشان جدا شود تا چندین هفته قادرند بدون سر زندگی کنند. سوسک ها قدمتی 300 میلیون ساله دارند و حتی قدمت آنها از دایناسورها نیز بیشتر است.

شبکه دیسکاوری در یکی از برنامه های خود، آزمایشی روی سوسک ها انجام داد تا مشخص شود که آیا واقعا این حشرات در محیط رادیواکتیویته بالا زنده می مانند یا خیر. 50 درصد از سوسک هایی که در آزمایشات شرکت داده شدند در محیط آلوده به رادیواکتیو با میزان هزار پرتو زنده ماندند، این در حالی است که اگر انسان در چنین محیطی قرار بگیرد در مدت ده دقیقه جان خود را از دست خواهدداد.

باورش غیرممکن است اما 10 درصد از سوسک ها حتی در محیط رادیواکتیو با ده هزار پرتو زنده ماندند. این مقدار رادیواکتیو از بمباران هیروشیما بسیار بالاتر بود، البته در صدهزار رادیواکتیو، هیچ سوسکی زنده نماند.

قورباغه های جان سخت (رکورد زندگی یخ زده)

بعضی از گونه های قورباغه ها در طول زمستان یخ می زنند اما همچنان تا رسیدن بهار زنده هستند. در آمریکای شمالی پنج گونه از این نوع قورباغه ها شناسایی شده اند، شناخته شده ترین نوع این قورباغه ها، «قورباغه چوبی» نام دارد. از آنجا که قورباغه های چوبی در حفر کردن زمین مهارتی ندارند معمول با رسیدن زمستان زیر برگ ها پنهان می شوند و وقتی سرمای زمستان باعث یخبندان می شود این قورباغه ها نیز همراه محیط و هرآنچه در اطرافشان است یخ می زنند. این قورباغه ها به طور طبیعی قدرت ضدیخی دارند و حتی اگر هنگام سرما قلب شان از کار بیفتد، وارد مرحله زمستان خوابی می شوند.

حجم زیاد گلوکوزی که از کبد این جانور در بدنش سرازیر می شود نقش مهمی در نجات این نوع از قورباغه ها در سرما دارد، این قورباغه ها حتی در شرایط آزمایشگاهی نیز با رسیدن به مرحله یخ زدگی وارد مرحله زمستان خوابی می شوند و این نکته از نظر دانشمندان بسیار شگفت انگیز است.

کرم شیطانی (رکورد زندگی در اعماق زمین)

تا همین چند سال قبل، دانشمندان تصور می کردند فقط موجودات تک سلولی می توانند در عمق بسیار زیاد زمین زندگی کنند، به عقیده دانشمندان چون در اعماق زمین، فشار و گرما بسیار زیاد است و در مقابل اکسیژن کم، موجودات چند سلولی نمی توانند در آنجا دوام بیاورند. اما اکنون این نظریه به کلی رد شده است. زیرا کرم هایی در اعماق چندهزار متری زمین پیدا شدند که تک سلولی نیستند، «هالیسفالوبوس مفیستو» نامی است که روی این کرم ها گذاشته اند.

این نام از اسم یک شیطان در داستان های عامه آلمانی گرفته شده است. کرم شیطانی در عمق یک غار در جنوب آفریقا زندگی می کند، این کرم ها در بدترین شرایط اقلیمی زنده مانده اند. کشف کرم های شیطانی به دانشمندان این امید را داده تا از آنها بتوانند در تحقیقات خود برای پیداکردن راه هایی برای زندگی در سطح مریخ و یا دیگر نقاط کهکشان از آنها استفاده کنند.

کرم های داغ دوست (رکورد زنده ماندن در آب داغ)

دمای مشابه، در تمامی نقاط کره خاکی به یک اندازه خطرناک و داغ نیست. به زبان ساده تر یعنی اینکه دمای 50 درجه سانتیگراد در عمق اقیانوس بسیار خطرناکتر و سوزان تر از سطح بیرون آب است.

به این دلیل است که با وجود آنکه موجودات بسیار زیادی می توانند در چنین دمایی در خشکی زندگی کنند اما تا چند دهه قبل تصور می شد که تنها باکتری ها در چنین دمایی در عمق اقیانوس می توانند زندگی کنند، اما دانشمندان اکنون دریافته اند که کرمی به نام «پارالوینلا سولفینکولا» هم وجود دارد که در اعماق اقیانوس و در دمای بالاتر از 50 درجه می تواند زندگی کند.

دانشمندان بعد از شناسایی این کرم، آزمایش های مختلفی بر روی این جاندار انجام داده اند. آنها کرم های پارالوینلا را در آکواریومی قرار دادند و دمای آب را از یک طرف آکواریوم بالا بردند، جالب اینجاست کرم ها نقطه ای را برای زندگی  انتخاب کردند که دمای آن به 45 تا 55 درجه می رسید.
با توجه به نتیجه این آزمایش دانشمندان به این نتیجه رسیدند که این نوع کرم ها برای زندگی در دمای بسیار بالا و محیط های داغ تکامل یافته اند تا از باکتری هایی تغذیه کنند که دیگر جانداران نمی توانند به آنها دسترسی داشته باشند.

عنکبوت پرنده (رکورددار زندگی در ارتفاع)

تا قبل از آنکه «عنکبوت پرنده هیمالیایی» شناسایی شود، دانشمندان معتقد بودند که بالاترین ارتفاعی که یک موجود زنده در آنجا توان زندگی کردن را دارد 5100 متر است، چرا که در چنین ارتفاعی در کوهستان های پرو، وجود نوعی موجود زنده به ثبت رسیده بود اما با شناسایی عنکبوت پرنده هیمالیایی، رکورددار زنده ماندن در ارتفاع به 6700 متر رسید. این حشره که معنای اسم محلی اش می شود «ایستا روی هر چیز»، در چنین ارتفاعی از حشراتی تغذیه می کند که باد آنها را به این طرف و آن طرف می برد. عنکبوت پرنده در کمترین میزان اکسیژن می تواند زنده بماند و تنفس کند.

ساکنان آب های روان (رکورد مقاومت در برابر مواد رادیواکتیو)

«بیدلویدها» بی مهرگانی با جنسیت مونث هستند که در آب های روان زندگی می کنند. از زمان کشف این موجودات، هیچ نمونه مذکری از آنها دریافت نشده است. بیدلویدها موجوداتی میکروسکوپی هستند که با خوردن دی ان ای دیگر موجودات زنده می مانند و به هیچ وجه دچار کمبود آب نمی شوند. برای همین آنها می توانند در محیط هایی با میزان رادیواکتیویته بسیار بالا که بیشتر موجودات در آنجا کشته می شوند زنده بمانند. دانشمندان معتقدند توانایی ترمیم دی ان ای در بیدلویدها اصلی ترین علت نجات آنها در محیط هایی با رادیواکتیویته بالاست.